Slaves to the System: Nederlandse bedrijven betrokken bij Noord Koreaanse dwangarbeid

Op dinsdag 6 februari presenteerde het LeidenAsiaCentre projectteam ‘Slaves to the System’ haar nieuwste rapport “People for Profit: North Korean Forced labour on a Global Scale”. Meer dan 60 mensen bezochten de conferentie in het Academie Gebouw van Universiteit Leiden.

De conferentie werd geopend door Lily Sprangers, de manager van het LeidenAsiaCentre, die professor Remco Breuker en het team dat aan dit rapport heeft gewerkt introduceerde. Na de introductie benadrukte professor Breuker dat het rapport nog lang niet is voltooid, maar dat het is vrijgegeven omdat er voldoende informatie is om de huidige situatie van Noord-Koreaanse overzeese arbeiders aan te pakken. Verrassend genoeg hebben verschillende Nederlandse bedrijven hun schepen laten bouwen op een van de Poolse scheepswerven die in het rapport zijn onderzocht en waar Noord-Koreaanse dwangarbeiders nog steeds werken. Tot het einde van 2017 woonden er ongeveer 80 Noord-Koreaanse arbeiders op deze scheepswerf. 50 van hen werkten op de scheepswerf en de andere 30 werden naar andere werklocaties gestuurd. Noord-Koreaanse dwangarbeiders werken niet alleen in de EU, maar ook in Afrika en Azië. Hun arbeidsomstandigheden zijn vaak gevaarlijk en mensonterend. Ze maken lange werkdagen en leven onder voortdurend toezicht, terwijl een groot deel van hun loon wordt ingehouden door het Noord-Koreaanse regime.

Catelene Passchier, voorzitter van de Werknemersgroep van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO), gaf een openingstoespraak en bekritiseerde de EU-lidstaten, zoals Polen en Nederland, dat ze nog fundamentele acties tegen deze praktijken moeten ondernemen, ook al zijn deze landen zijn lid van de IAO en hebben overeenkomsten gesloten over goede arbeidsomstandigheden. Ze verklaarde dat “goedkope arbeid een virus is dat al onze systemen heeft geïnfecteerd”.

Cedric Ryngaert, hoogleraar Internationaal Publiekrecht aan de Universiteit Utrecht, verwees naar artikel 273f lid 6 van het Wetboek van Strafrecht, waarin staat dat geen enkele rechtspersoon in Nederland mag profiteren van de exploitatie van mensen, waardoor een weg wordt vrijgemaakt voor juridische stappen. Volgens professor Ryngaert maakt het niet uit of deze uitbuiting in het buitenland plaatsvindt, bedrijven die profiteren van dwangarbeid zijn aansprakelijk, ongeacht de locatie van deze praktijken.

Aansluitend legde Larissa van den Herik, hoogleraar internationaal publiekrecht aan de Universiteit Leiden, uit dat de VN-Veiligheidsraad op 11 september 2017 de resolutie heeft aangenomen dat deze Noord-Koreaanse arbeidskorpsen moeten worden gestopt. In de VN-documenten wordt echter bepaald dat de gastlanden twee jaar de tijd hebben om deze arbeidsmigranten terug te brengen, waardoor onmiddellijke handhaving wordt belemmerd. Breuker merkte op dat dit vanuit humanitair oogpunt misschien niet de meest effectieve oplossing is en dat een pad beschikbaar moet zijn voor werknemers uit Noord-Korea om asiel te ontvangen in hun gastland. Er moet hierbij wel rekening mee gehouden worden dat er altijd de mogelijkheid bestaat dat dit de families van de arbeiders thuis in gevaar kan brengen.

Aan het eind van de conferentie was een privé PR-vertoning van de documentaire “Dollar Heroes”. De documentaire legde bloot hoe de dwangarbeidspraktijken die door Noord-Korea zijn geïnitieerd hard van aard zijn en onverenigbaar met de handhaving van mensenrechten. Desalniettemin is het duidelijk dat deze praktijken vele partijen ten goede komen en dat de kans dat deze praktijk binnenkort stopt, laag is. De arbeiders worden behandeld als handelswaar en hun leven is in handen van de Noord-Koreaanse autoriteiten. De documentaire is een uitstekend voorbeeld van het creëren van bewustzijn onder het publiek met betrekking tot deze afschuwelijke praktijk, een praktijk die tot op de dag van vandaag wordt nagestreefd.

Het rapport werd breed uitgemeten in de Nederlandse media. Zie hieronder voor een aantal voorbeelden.

Noord-Koreaanse dwangarbeiders bouwden mee aan Nederlandse schepen (en hun loon ging naar Kim Jong-un)
https://decorrespondent.nl/7907/noord-koreaanse-dwangarbeiders-bouwden-mee-aan-nederlandse-schepen-en-hun-loon-ging-naar-kim-jong-un/3227343860532-2495d427

‘Noord-Koreanen werkten gedwongen aan bouw Nederlandse schepen’
https://nos.nl/artikel/2215598-noord-koreanen-werkten-gedwongen-aan-bouw-nederlandse-schepen.html

‘Noord-Koreaanse slaven bouwen schepen voor Nederlandse bedrijven in Polen’
https://www.trouw.nl/home/noord-koreaanse-slaven-bouwen-schepen-voor-nederlandse-bedrijven-in-polen~a0c9ffbb/

‘OM moet rol Nederlandse bedrijven onderzoeken bij dwangarbeid op werf’
https://fd.nl/ondernemen/1240822/om-moet-rol-nederlandse-bedrijven-bij-dwangarbeid-op-poolse-scheepswerf-onderzoeken