LAC Shorts: Ook in de Straat van Taiwan botsen China en de VS over internationaal recht
Sinds 2022 voeren China en de Verenigde Staten een woordenstrijd over de zeerechtelijke status van de Straat van Taiwan, met name over de vraag of de Straat van Taiwan juridisch als ‘internationale wateren’ moet worden beschouwd, zoals de VS betogen. China ontkent dit en claimt sinds 2022 zelfs soevereiniteit over de Straat van Taiwan. De discussie werd ineens erg concreet toen in 2023 een Chinees marineschip naar verluidt een Amerikaans marineschip ‘afsneed’ in de Straat van Taiwan.
De woordenstrijd is terug te voeren op een al langer bestaand interpretatiedispuut tussen de beide landen over de toelaatbaarheid van buitenlandse militaire activiteiten in de (Chinese) Exclusief Economische Zone (EEZ) volgens het Zeerechtverdrag der Verenigde Naties (UNCLOS).
De vaak informeel gebruikte term ‘internationale wateren’ komt niet voor in het UNCLOS-verdrag en het gebruik ervan door beide partijen zorgt voor onnodige onduidelijkheid in de discussie. De VS hebben inmiddels hun taalgebruik in persberichten over marine-operaties in het gebied aangepast in overeenstemming met UNCLOS. Onduidelijke formuleringen vormen ook een constante in de Chinese maritieme wetgeving. Deze ‘strategische ambiguïteit’ biedt het land politiek-juridische manoeuvreerruimte in de maritieme disputen met de buurlanden in de Zuid-Chinese Zee en met de VS.
Een aanzienlijk gedeelte van de wateren van de Straat van Taiwan, voorbij de Territoriale Zee van beide landen, valt onder beider EEZ. Dit is een op zichzelf staande maritieme zone, geen Territoriale Zee noch Volle Zee, waar niettemin de zogeheten ‘vrijheden van de volle zee’ blijven gelden.
De VS hebben in de discussie over status van de Straat van Taiwan het zeerecht aan hun zijde. Volgens de conventionele interpretatie van UNCLOS heeft een land wél bepaalde gelimiteerde soevereine rechten en jurisdictie over de EEZ, maar géén absolute soevereiniteit. Ook buitenlandse militaire activiteiten zijn volgens deze meerderheidsinterpretatie toegestaan in de EEZ. Deze conclusies worden onderschreven door de Singaporese topdiplomaat en tevens oud-voorzitter van de afsluitende UNCLOS III-conferentie in 1982, Tommy Koh.
Zowel China als de VS kampen met hun geloofwaardigheid door vermeende dubbele standaarden bij het toepassen van het internationaal recht. Het zou daarom goed zijn als ook andere landen die partij zijn bij UNCLOS zich uitspreken en zo nodig de conclusies van Koh aanhalen.
