[:nl]Verslag: Het Grote Chinadebat[:]

[:nl]Kijk hier de livestream van het debat terug: https://debalie.nl/debalie-tv/het-grote-china-debat/.

Op 9 september 2019 organiseerde het LeidenAsiaCentre, in samenwerking met het Clingendael Instituut, het Grote Chinadebat in de Balie in Amsterdam. In een zaal met meer dan 240 bezoekers bespraken 3 volksvertegenwoordigers, Bram van Ojik (Groenlinks), Martijn van Helvert (CDA) en Wybren van Haga (VVD), hun visie op China met het publiek, waarin zijn werden bijgestaan, aangevuld en uitgedaagd door experts Ardi Bouwers (China Circle), Arjen van Dijkhuizen (ABN AMRO) en Frans-Paul van der Putten (Clingendael China Centre). Het debat werd gemodereerd door Monika Sie Dhian Ho (Clingendael Instituut) en Lily Sprangers (LeidenAsiaCentre)

Foto: Jan Boeve / De Balie

Het eerste deel van de avond was gereserveerd voor statements van de panelleden, het tweede deel voor een publiek debat. Arjen van Dijkhuizen beet het spits af met zijn analyse over de economische situatie in China. Hij deed dit door te beginnen met een aantal indrukwekkende cijfers over de opkomst van China’s economie, waarna hij in ging op de handelsoorlog tussen de VS en China en de impact van dit conflict op zowel de wereldeconomie als Nederland. Hij lichtte toe waarom er over een “Trump slump” gesproken wordt, nu economen over de hele wereld constant de verwachtingen voor economische groei naar beneden bij moeten stellen. Ondanks deze “mega schok” voor de wereldeconomie sloot Van Dijkhuizen toch af op een positieve noot door te wijzen op de kansen voor innovatieve Europese bedrijven die gebruik kunnen maken van het gebrek aan aanbod in zowel China als de VS.

Ardi Bouwers nam het publiek mee in haar analyse over de vraag of Nederland kan accepteren dat er één wereld met twee systemen bestaat. Hiermee verwees zij naar de verschillende politieke systemen in China en het Westen, maar ook zeker naar de verschillende culturen met uiteenlopende waarden die soms met elkaar kunnen botsen. Bouwers bepleitte dat er nagedacht en gedebatteerd moet worden over de vraag wat onze waarden precies inhouden en waar onze “red lines” liggen. Is democratie voor ons een kernwaarde? Of valt er ook praten over een meritocratie? Wanneer wij dit duidelijk voor ogen hebben, zal dat richting en duiding geven aan alle gesprekken en onderhandelingen met China. We moeten ons in dat debat ook bewust zijn van de manier waarop wij naar China kijken, Chinezen naar China kijken en Chinezen naar Europa kijken.

Frans-Paul van der Putten ging verder in op het “één wereld, twee systemen” vraagstuk, voornamelijk vanuit een geopolitiek oogpunt. Hij startte zijn betoog met het bespreken van de Chinanotitie, waarin geconcludeerd wordt dat China en Nederland georganiseerd zijn volgens verschillende modellen. Dit roept de vraag op hoe Nederland hier in het buitenlandbeleid mee om moet gaan. De VS hebben een duidelijk standpunt genomen door zich te ontkoppelen van China, waardoor het bestaan van twee aparte systemen is versterkt, zowel op ideologisch, politiek, als op economisch vlak. De EU heeft China aangeduid als systeemrivaal. Hoewel dit klinkt alsof er wordt meegegaan met de retoriek van de VS, is er nog geen duidelijke invulling gegeven aan dit Europese standpunt. Van der Putten ging vervolgens kort in op het belang van de VS in het vraagstuk China. Hoe gaan we om met de VS nu dit land steeds meer eisen stelt aan de EU als het gaat om haar omgang met China? Om deze en andere vragen te kunnen beantwoorden, is er volgens Frans-Paul een gespecialiseerde taskforce nodig en een politiek en maatschappelijk debat.

Nadat de experts hun visie hadden gedeeld, kregen de politici de kans hun positie toe te lichten. De eerste spreker was buitenlandwoordvoerder voor GroenLinks, Bram van Ojik. Hij vertelde de zaal hoe zijn partij van plan is om het kabinet “te verleiden tot het maken van moeilijke keuzes”. Naar zijn inziens betekent de opmars van China dat men in Nederland keuzes moet maken die niet altijd makkelijk zijn en waar vaak consequenties aan verbonden zullen zijn. Hij verwees hiermee naar bijvoorbeeld keuzes rondom het 5G netwerk. Veel van deze keuzes worden nu nog uit de weg gegaan.

De tweede politicus die aan het woord kwam, was Wybren van Haga van de VVD. Hij leidde in met een referentie naar de Chinastrategie van zijn partij, waarin getracht is een stevige positie ten opzichte van China in te nemen. De VVD wil vooral handel gebruiken om het gesprek met China te openen, waarin dan ook meer gevoelige zaken als mensenrechten besproken kunnen worden. Daarin is het ook zeer belangrijk een verenigd front te vormen met gelijkgezinde landen, zoals de VS. Van Haga vroeg zich hardop af of Trump niet een klein beetje in zijn recht staat in zijn benadering van China.

De laatste spreker was Martijn van Helvert, buitenlandwoordvoerder voor het CDA. Hij zette in op het creëren van wederzijdse afhankelijkheid met China, zowel in samenwerking met de EU, als bilateraal. Hierin is de Nederlandse landbouw- en tuinbouwsector een krachtig middel. China heeft een structureel voedseltekort, terwijl er in Nederland juist bijzonder veel voedsel wordt geproduceerd, waaronder producten die in China erg geliefd zijn, zoals melkpoeder, zaden en varkensvlees. Volgens Van Helvert kan deze sector daarom strategisch ingezet worden om economische wederkerigheid te bewerkstelligen.

Nadat alle sprekers de kans hadden gekregen hun positie te onderbouwen, was er ruimte voor vragen en discussiepunten uit het publiek. Een breed spectrum aan thema’s kwam voorbij, en zowel de politici als experts werden stevig aan de tand gevoeld. Zo werd er gesproken over handel, mensenrechten, het bedrijfsleven, militaire dreigingen en verantwoordelijkheden, de rol van de VS, de klimaatcrisis, de activiteiten van China in het Midden Oosten, de positie van Taiwan en de situatie in Hong Kong.

Deze brede discussie vormde een waardevolle aanvulling op de hoorzitting van de Commissie Buitenlandse Zaken over China eerder op de dag in Den Haag, waar een aantal van de experts en politici ook aanwezig waren. Op 30 september zal een groot Kamerdebat plaatsvinden waar de Chinanotitie centraal staat.

Kijk hier de livestream van het debat terug: https://debalie.nl/debalie-tv/het-grote-china-debat/.

Het LeidenAsiaCentre zal samen met Clingendael en de Balie nog een aantal evenementen organiseren over China in eenzelfde kader. Houd daarom zeker de site in de gaten voor updates en meer informatie!

[:]